دی؛ روز رشت، روز مدنیت و هویت یک شهر
مرجان نعمتی صبا، فعال رسانهای در یاداشتی نوشت: در سال ۱۳۹۲ به دستور شهردار وقت رشت، محمدابراهیم خلیلی، کارگروههایی با محوریت موضوعات فرهنگی و شهری تشکیل شد، یکی از این کارگروهها، انتخاب «روز رشت» را در دستور کار داشت، مدیریت این کارگروه بر عهدهی علیرضا حسنی، مدیر روابط عمومی شهرداری بود و چهرههای شناختهشده فرهنگی چون شادوران افشین پرتو، فریدون نوزاد، کشور دوست، روبرت واهانیان و استاد محمدتقی پوراحمد جکتاجی در جلسات آن حضور داشتند.
هر یک از اعضا بر اساس دیدگاه تاریخی و فرهنگی خود، روزهایی را پیشنهاد کردند، از جمله شادروان فریدون نوزاد، نبرد «پیله داربن» و پیروزی گیلانیان بر قوای روس را پیشنهاد کرد، اما یادکردی از جنگ و تلخی تجاوز به خاک گیلان سبب رد آن شد.
در نهایت، پیشنهاد ۱۲ دی از سوی مهندس روبرت واهانیان، رشتپژوه برجسته، مورد توجه قرار گرفت. او با استناد به کتاب «تاریخ گیلان از آغاز تا پیدایش مشروطه»، تألیف شادروان افشین پرتو، نشان داد که در روز دوم ژانویه ۱۵۵۸ میلادی، برابر با ۱۲ دی سال ۹۳۶ شمسی، شاه طهماسب صفوی، رشت را به عنوان مرکز گیلان انتخاب کرد.
واهانیان در توضیح اهمیت این تاریخ گفت: تا پیش از این روز، رشت روستایی بود با روز بازار، از زمانی که شاه طهماسب آن را به عنوان مرکز گیلان برگزید، مدنیت و شهرنشینی در رشت رسمیت یافت، نامگذاری روز رشت باید بر پایهی هویت تاریخی شهر صورت گیرد و آن روزی که رشت رسماً به مقام مرکزیت رسید، شایستهترین روز برای بزرگداشت آن است.
رشت؛ از روستا تا مرکز تجارت و شهر مدنیت
رشت در سدههای متوالی، نقشی کلیدی در گذرگاه تجارت جهانی ایفا کرد، از قرن سیزدهم میلادی به عنوان مرکز تجارت ابریشم شناخته میشد، تجار ونیزی در این شهر نمایندگی ایجاد کردند و از طریق بندر انزلی، کالاهای گیلان را به روسیه، قفقاز و اروپا صادر میکردند. توسعهی اقتصادی شهر، باعث شکلگیری طبقات جدید و مهاجرت گستردهی تجار غیربومی شد، آنان رشت را برای سکونت و تجارت انتخاب کردند و چهرهی مدرن و چندفرهنگی شهر را رقم زدند.
پیشینهی سیاسی رشت نیز ریشه در رقابت دودمانهای محلی دارد، در قرون میانه، سه پایتخت مهم گیلان وجود داشت: لاهیجان، فومن و رشت.
خاندان تجاسبی، حکومت محلی رشت را در اختیار داشتند، اما در اواخر سدهی هشتم هجری توسط کیاییان از میان رفتند.
کیائیان در شرق گیلان، از لاهیجان تا مازندران، فرمانروایی داشتند.
اسحاقیان در بیهپس (غرب گیلان) قدرت را در دست داشتند.
پس از تضعیف کیائیان و تبعید خان احمدخان کیایی توسط شاه طهماسب صفوی، یکی از شاهزادگان اسحاقی، جمشید شاه بیهپسی، برای گسترش سلطهی خود بر سراسر گیلان، در سال ۹۸۰ هجری، رشت را که مرکز تجاری منطقه بود، به عنوان مقر حکومت خویش برگزید.
این رخدادها سرانجام رشت را از قالب یک روستای بازارمحور خارج کرد و آن را به پایتخت غرب گیلان و سپس به مرکز کل گیلان بدل ساخت؛ نقطهی عطفی تاریخی که هویت شهری رشت از دل آن زاده شد.
روز رشت؛ تبلور مدنیت شمال ایران
همچون دیگر شهرهای بزرگ تاریخی، رشت نیز روزی را برای ادای احترام به ریشههای مدنیت و فرهنگ خود برگزیده است، روزی برای معرفی داشتههایش، برای بازخوانی روحِ آزادگی و تجارت، و برای یادآوریِ نقش آن در پیوند شرق و غرب.
۱۲ دی نه تنها یادآور آغاز دوران شهرنشینی رسمی رشت است، بلکه نماد اندیشهی رشتپژوهان و فرهیختگانی است که با دقت و عشق، تلاش کردند روزی را بر اساس «شناسنامهی تاریخی» این شهر انتخاب کنند.
انتهای پیام/
