موزه میراث روستایی گیلان؛ دریچه‌ای به فرهنگ و زندگی پیشینیان
میراث‌آریا: اکوموزه میراث روستایی، در آغوش جنگل‌های سرسبز گیلان، پنجره‌ای است به زندگی ساده و اصیل مردمان روستایی این سرزمین در سده گذشته. این موزه به همت والای محمود طالقانی، استاد برجسته دانشگاه‌های ایران و فرانسه، که امروزه به پاس تلاش‌هایش «نگهبان میراث روستایی» نامیده می‌شود، پس از زلزله ویرانگر رودبار در سال ۱۳۶۹ با هدف بازشناسی هویت و فرهنگ این دیار بنیان نهاده شد. اکنون این مجموعه به یکی از برجسته‌ترین و پربازدیدترین جاذبه‌های گردشگری استان گیلان بدل گشته است.
موزه میراث روستایی، در قلب جنگل‌های سرسبز سراوان گیلان، به دست عاشقان حفظ فرهنگ و دانش نیاکان بنا شده است. این مجموعه با بازسازی هنرمندانه زندگی روستایی سده پیشین این دیار شمالی، تجربه‌ای ناب از زیستن به دور از هیاهوی شهرنشینی را به ارمغان می‌آورد. در اینجا، نوای موسیقی محلی، آیین‌های کهن از پخت نان سنتی تا خلق صنایع دستی، و طعم غذاهای بومی در کنار رقص و آواز و بازیهای محلی چون لافندبازی، لحظاتی سرشار از شادی و اصالت را برای بازدیدکنندگان رقم می‌زند.
موزه میراث روستایی گیلان، پس از سفری در امتداد جاده‌های پرپیچ‌وخم و بر فراز شالیزارها و رودهای خروشان، هدیه‌ای بی‌نظیر به گردشگران پیشکش می‌کند: لذت زیستن در لحظه‌هایی از سده پیش، فارغ از هیاهوی شهر، که آرامشی عمیق به جان می‌نشاند. آنان که طعم ناب زندگی روستایی را چشیده‌اند، هرگز خاطره شیرین آن را فراموش نمی‌کنند. قدم زدن در این موزه، آدمی را به تأمل وامی‌دارد که در گرداب فناوری و صنعت، چه بر سر روزهای پاک و بی‌آلایش گذشته آمده است. نسل نو نیز در این فضا، با نشاطی که روحشان را جلا می‌دهد، معنای اصیل و بی‌پیرایه روستا را لمس می‌کند.
تنها در وصفش همین کافی که سازه‌هایی چند از سالیانی دور، برآمده از معماری متفاوت روستائیان نیک اندیش گیلانی توسط دانش آموختگانی خوش ذوق با عشق به فرهنگ، آیین و زندگی پیشینیان خویش واچینی، به جنگل‌های سراوان منتقل، دوباره چینی و به سبک روستاهای ۹گانه با همان معماری و زندگی به همان سبک بطور زنده در جلوی چشم گردشگران تصویر شده و همچنان در حال انجام است.
در مسیری از سنگریزه در لابه لای درختان جنگلی، با راهنمایی تابلوهای چوبی به سمت کوهپایه می‌روی و در انتها، خانه‌ای که بوی دود و هیزم و بوی ناب روستا را در جان و دل می افشاند.
«موزه‌ها امروزه می‌توانند به‌عنوان مقصد اصلی سفرها مطرح شوند»، این دیدگاه برخی از کارشناسان برنامه‌ریزی گردشگری است. آنان بر این باورند که با توجه به غنای فرهنگی و تاریخی ایران، ایجاد موزه‌ای بزرگ و جهانی می‌تواند کشور را در عرصه بین‌المللی برجسته سازد.
گردشگری روستایی، یکی از ارزشمندترین اشکال گردشگری پایدار به شمار می‌رود. بابک علیدوست، دارای مدرک دکترای گردشگری روستایی، تأکید کرد: گردشگری روستایی نه‌تنها به رونق اقتصادی کمک می‌کند، بلکه فرهنگ بومی و هویت محلی را حفظ و تقویت می‌کند. در این نوع گردشگری، مسافران با سبک زندگی، آداب و رسوم، معماری سنتی و روش‌های تولید بومی روستاها آشنا می‌شوند که خود عاملی برای پاسداشت میراث ملموس و ناملموس روستایی است.
او درباره موزه میراث روستایی گیلان افزود: این اکوموزه نمونه‌ای برجسته در ایران است که با بازسازی زندگی روستایی سده گذشته، نه‌تنها جاذبه‌ای منحصربه‌فرد برای گردشگران پدید آورده، بلکه فضایی برای آموزش و انتقال فرهنگ اصیل گیلانی به نسل‌های کنونی و آینده فراهم کرده است. این موزه، با احیای هویت روستایی گیلان، الگویی الهام‌بخش برای توسعه گردشگری روستایی در دیگر نقاط کشور به شمار می‌آید.
علیدوست تصریح کرد: میراث فرهنگی معنوی یاناملموس، به معنای تمامی اقدامات، شیوه‌های ارائه، نمودها و بروزها، دانش ها، مهارت ها، وسایل، مصنوعات دستی و فضاهای فرهنگی مرتبط با آنهاست که یکی از مؤلفه های مهم هویت ملی است.
او ادامه می دهد: امروز در اکو موزه میراث روستایی گیلان علاوه بر چینش زندگی یکصد سال گذشته روستایی که در فهرست آثار ملی ثبت شده آیین ها، و بازیهای بومی و غذاهای محلی و هنرهای سنتی نیز احیا شده است.
مساحت سایت موزه که در پارک جنگلی سراوان واقع شده ۲۵۵ هکتار است؛ بر اساس نتایج مطالعات و بر مبنای تنوع فرهنگی و معماری مناطق روستایی گیلان، حوزه فرهنگی – معماری گیلان بدون در نظر گرفتن تقسیمات کشوری و سیاسی به ۹ زیر حوزه دسته بندی شد هر یک از این زیرحوزه های فوق در قالب یک روستا متشکل از گونه‌های اصیل و معرف معماری آن حوزه در سایت موزه بازسازی شده‌اند که در ۴۵ هکتار مرکزی سایت موزه قرار دارد.
تاکنون ۲۸ مجموعه مسکونی (بیش از ۸۰ سازه) در موزه دوباره‌سازی شده که هر مجموعه شامل خانه، بناهای جانبی (انبار برنج، تلمبار، طویله و لانه مرغ) و باغ سبزیجات و صیفی‌جات است.
علاوه بر این مجموعه‌ها، ساختمان ورودی ساختمان دفتر فنی و پشتیبانی با کاربری اداری، خانه پژوهشگران با کاربری اقامتی، مسجد، بازارچه، ۳ قهوه خانه، ۲ سرویس بهداشتی عمومی، کوره زغال، کوتی اطلاع رسانی، گلخانه، ایستگاه دیدگاه ها و نظرات بازدید کنندگان، ساختمان یگان حفاظت و اتاقک نگهبانی یگان، بنای نگهبانی، انبار چوب، انبار مصالح و اشیا، کارگاه نجاری، کارگاه آهنگری، تالار اجتماعات، مدرسه و بنای یادمان مشاهیر گیلان در موزه ساخته شده که از این تعداد تاکنون ۳۵ بنا در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده وعرصه و حرایم موزه نیز ثبت شده است.
به گفته سرپرست اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان، برپایی این موزه یکی از معدود تلاش‌هایی است که با هدف ثبت، مستند کردن و بازسازی بخشی از میراث مادی و معنوی مردمان این سرزمین صورت گرفت که با هدف حفاظت و صیانت از میراث فرهنگی – معماری روستایی گیلان ایجاد شده است.
اندیشه‌ای که پیامد آن ایجاد «موزه میراث روستایی گیلان» بود بر مبنای لزوم شناخت خود و سرزمین خود شکل گرفت؛ زیرا به اعتقاد بنیانگذار این موزه یکی از راه‌های رفع مشکلات فرهنگی و اجتماعی آشتی دادن مردمان این سرزمین با گذشته نزدیک‌شان است چرا که از این رهگذر نه تنها از دانش و فناوری بسیار ارزشمند پدران خود آگاه می شوند بلکه در حوزه مسائل فرهنگی با اخلاق، باورها و ارزش‌های آنان آشنا می شوند.
انتهای پیام/
