جاده‌کشی خودسرانه و بدون مجوز در هیرکانی و «سیاه‌مزگی» شفت/ تهدیدی برای میراث طبیعی ثبت جهانی
به گزارش خبرنگار اجتماعی گیلان ۷۲۴، در روزهای نخست شهریورماه اتفاقی در دل جنگل‌های حفاظت‌شده شفت رخ داد که به باور کارشناسان و فعالان محیط‌زیست می‌تواند سرنوشت یکی از ارزشمندترین زیست‌بوم‌های ایران را تغییر دهد.
بر اساس گزارش‌های محلی به گیلان ۷۲۴ ، گروهی از افراد با به‌کارگیری ماشین‌آلات سنگین، بدون هیچ‌گونه مجوز رسمی و در غیاب هماهنگی با دستگاه‌های مسئول، اقدام به جاده‌کشی در محدوده منطقه حفاظت‌شده سیاه‌مزگی و گشت‌رودخان کردند؛ منطقه‌ای که از سال ۱۳۹۵ به‌عنوان «نمونه جهانی یونسکو» ثبت شده و به واسطه تنوع زیستی و بکر بودن طبیعت، جایگاه ویژه‌ای در میراث طبیعی کشور دارد.
ماموران محیط‌زیست که برای جلوگیری از این اقدام وارد منطقه شدند، نه تنها با مقاومت روبه‌رو شدند، بلکه بنا بر گزارش‌ها، حتی درگیری فیزیکی نیز رخ داده است.
روایت یک فعال محیط‌زیست از ماجرا
یکی از فعالان حوزه محیط‌زیست در شفت در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی گیلان ۷۲۴ جزئیات بیشتری از ماجرا را اینگونه تشریح کرد:
«این مسیری که حالا بحث‌برانگیز شده، در اصل یک راه مالرو قدیمی بوده؛ مسیری که از شفت به سمت زنجان امتداد داشت. سال ۸۹ دولت وقت تصمیم گرفت آن را کددار کند و به شکل یک جاده دسترسی – البته نه آزادراه، بلکه یک جاده آسفالته – درآورد. اما مشکل اینجا بود که مسیر از دل منطقه حفاظت‌شده سیاه‌مزگی و گشت‌رودخان می‌گذشت. همین موضوع باعث شد سازمان محیط‌زیست با اجرای طرح مخالفت کند و عملاً پروژه در همان زمان متوقف شد.
سال ۱۳۹۵ که این منطقه در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد، موضوع احداث جاده عملاً به فراموشی سپرده شد. اما حالا، در تعطیلات اخیر، عده‌ای به شکل خودسرانه و با حمایت برخی مقام‌های محلی دوباره دست به کار شدند و مسیر را با لودر تخریب کردند.»
او ادامه داد :
«در ظاهر ماجرا، برخی اهالی منطقه حامی جاده معرفی می‌شوند، اما واقعیت این است که این افراد همان کسانی هستند که با احداث جاده، زمین‌هایشان در بالادست ارزش بیشتری پیدا می‌کند. این‌طور نیست که همه مردم محلی از این اقدام سود ببرند یا موافق باشند.»
این فعال محیط‌زیست درباره تبعات احتمالی جاده‌کشی هشدار می‌دهد:
«این محدوده جزو مناطق حفاظت‌شده است و احداث جاده در آن به‌هیچ‌وجه مجوز ندارد. سازمان محیط‌زیست بارها تأکید کرده که مخالف صددرصدی چنین اقدامی است. احداث جاده در این منطقه یعنی تکه‌تکه شدن زیستگاه‌های حیاتی. گونه‌هایی مانند شوکا، مرال، خرس قهوه‌ای و حتی پلنگ در این منطقه حضور دارند. جاده یعنی انسداد مسیر تردد طبیعی این حیوانات، یعنی افزایش خطر تصادفات جاده‌ای و در نهایت فروپاشی یک زیست‌بوم. نمونه بارز این فاجعه را در پارک ملی گلستان دیده‌ایم؛ جایی که جاده به مرگ هزاران گونه حیات‌وحش منجر شد. تفاوت اینجاست که سیاه‌مزگی بیشتر جنبه ییلاقی دارد و گونه‌ها در مسیر ارتفاعات جابه‌جا می‌شوند. جاده درست در وسط این چرخه طبیعی قرار می‌گیرد و همه‌چیز را مختل می‌کند.»
واکنش مسئولان
ماجرا به سطح استان نیز کشیده شد. به گفته منابع مطلع، استاندار گیلان در جلسه‌ای رسمی تاکید کرده که با این اقدام مخالف است.استاندار تأکید کرده که عملیات جاده‌کشی بدون هماهنگی با او و دستگاه‌های استانی انجام شده است.
در همین حال، معاون حقوقی اداره منابع طبیعی شفت نیز اعلام کرده است: «ما علیه متخلفان تشکیل پرونده داده‌ایم و حتی از سازمان محیط‌زیست خواستار پاسخگویی هستیم، چراکه این منطقه به آنها تحویل داده شده و وظیفه حفاظت بر عهده‌شان بوده است.»
تهدیدی فراتر از یک جاده
به باور کارشناسان، ماجرا فقط یک جاده‌کشی ساده نیست؛ بلکه آزمونی است برای میزان پایبندی نهادهای دولتی و محلی به تعهدات ملی و بین‌المللی در حوزه حفاظت از محیط‌زیست.
منطقه حفاظت‌شده سیاه‌مزگی و گشت‌رودخان نه تنها به‌عنوان میراث طبیعی ملی شناخته می‌شود، بلکه در سطح جهانی نیز به‌عنوان نمونه‌ای ارزشمند از زیست‌بوم‌های کوهستانی ایران ثبت شده است.
اگر چنین اقداماتی بدون مجوز و با فشارهای محلی ادامه پیدا کند، به گفته فعالان محیط‌زیست، در آینده‌ای نه چندان دور شاهد نابودی یکی از مهم‌ترین ذخیره‌گاه‌های حیات‌وحش در شمال کشور خواهیم بود.
