پرتو راهکار بر تاریکی چالش‌های صیانت از محوطه‌های تاریخی
محمدرضا امیری‌نژاد، سرپرست معاونت صنایع‌دستی استان گیلان در یاداشتی نوشت: اینک اگر چه مقوله ثبت محوطه‌ها و افزایش کمیت آن با توجه به وجود آثار ارزشمند فراوان ضروری می نماید، اما آنچه بنظر باید مورد توجه ویژه متولیان امر قرار گیرد، کیفیت ثبت آثار و بخصوص ملحوظ نظر قرار دادن حقوق مالکانه افراد است؛ تا ضمن رعایت تمام و کمال قوانین و مقررات، از چالش‌های بعدی و مواجهه با مردم جلوگیری بعمل آمده و حتی الامکان از تنش‌های احتمالی کاست.
نکته حائز اهمیت دیگر، تعیین حدود و ثغور و محدوده محوطه است و از آنجایی که در زمان تشکیل پرونده، امکان گمانه زنی نیز فراهم نیست، متاسفانه در برخی از موارد، حداکثر برای کارشناسان میزان و ملاک قرار گرفته و چه بسا زمینی با هکتارها مساحت و چندین مالک بعنوان محدوده پیشنهادی در نظر گرفته شده و پس از ثبت اثر، چالش‌های پس از آن برای میراث‌فرهنگی و مردم دامنگیر شده در حالی که شاید با انجام کاوش‌های باستان شناسی گسترده، بخش قابل ملاحظه‌ای از مکان موردنظر فاقد هر گونه داده‌های باستان شناسی باشد؛ و لذا در این راستا بازنگری در شیوه و چگونگی تهیه پرونده‌های ثبتی و بخصوص محوطه‌ها اجتناب ناپذیر می نماید.
همچنین برنامه هدفمند به‌منظور کاستن رویارویی مردم با میراث‌فرهنگی نیز دائم باید مدنظر قرار گیرد؛ که از آن جمله اولویت بندی اهمیت محوطه‌ها، خرید زمین‌های زراعی ارزان قیمت، در اختیار قرار دادن زمین‌های جایگزین و تعیین دقیق عرصه و حریم محوطه‌ها (که طی آن بخشی از محدوده آزاد خواهد شد) از دیگر اقداماتی است که می تواند در سرلوحه امور قرار گیرد.
فعالیت‌های عمرانی و تشدید ساخت وسازها از دیگر موضوعاتی است که محوطه‌ها را در معرض خطر آسیب و نابودی قرار داده است، تکمیل نقشه باستان شناسی و در اختیار قراردادن آن برای سایر نهادها، هماهنگی و الزام دستگاه‌های متولی به استعلام از میراث‌فرهنگی پیش از هر گونه اقدام به خاکبرداری‌های احتمالی و اعمال نظر میراث‌فرهنگی در طرح‌های مختلف همچون طرح‌های هادی و تفصیلی و نظارت مستقیم و مستمر بر تمام فعالیت‌های مرتبط از جمله اقداماتی است که تا حدود زیادی از خسارت‌های جبران ناپذیر می‌کاهد.
حفاری‌های غیرمجاز و تعرض سوداگران به محوطه‌ها و گورستان‌ها نیز آفات سهمگین دیگری است که آسیب فراوان بر پیکره مواریث ارزشمند فرهنگی وارد آورده و زهی افسوس که علیرغم تلاش‌ها و مجاهدت‌های قابل ستایش همکاران یگان حفاظت، این خسارات کم و بیش همچنان ادامه داشته و در این راستا برای نجات آثار ارزشمند فرهنگی کشور، باید طرحی نو درانداخت.
خرید تجهیزات همچون خودرو، موتورسیکلت، دوربین‌های مداربسته هوشمند و تقویت نیروی انسانی با استخدام کمی و کیفی کارشناسان متخصص و متعهد از دیگر اقداماتی است که می تواند تا حدود قابل اعتنایی از تجاوزها جلوگیری کند، با عنایت به موارد مذکور، اگر چه هر یک از اقدامات مورد اشاره در راستای صیانت از آثار تاریخی بسیار ضروری و به واقع تکمیل کننده اقدامات دیگر است، لیکن در نهایت آنچه که می تواند مواریث گران سنگ فرهنگی به یادگار مانده از نیاکانمان را از گزند هر اتفاق ناگوار محفوظ داشته و به دیگر سخن بیمه نماید، فرهنگ‌سازی، آموزش و مشارکت عمومی برای ارج نهادن به آثاری است که به تجربه بارها و بارها ثابت شده هر گونه اقدام و برنامه ریزی برای نیل به مقصود، بدون مشارکت مردم محکوم به شکست بوده و آنجا که حضور مردم به مثابه اقیانوسی از جمعیت برای دست یابی به هدفی بسیج شده است، دشواری‌های ناممکن سهل گردیده و بنابراین آحاد مردم باید به این نکته ظریف باور یابند که میراث‌فرهنگی تنها و تنها متعلق با ایشان بوده و خود نیز باید برای پاسداشت آن کمر همت بگمارد؛ که اگر چنین شود زهی سعادتمندی که مطلوب را در آغوش گرفته و به مقصود نهایی نیز دست یازیده‌ایم.
انتهای پیام/
